Thoái hóa khớp háng là gì? Những điều cần biết về bệnh thoái hóa khớp háng

Khớp háng là bộ phận dễ bị thoái hóa sau khớp gối và các khớp ở cột sống. Nếu bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ để lại nhiều di chứng ảnh hưởng đến khả năng vận động của người bệnh. Nắm rõ các thông tin về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc phát hiện, điều trị cũng như phòng ngừa bệnh cho bản thân.

Thoái hóa khớp háng là gì?

Khớp háng được cấu tạo bởi chỏm xương đùi hình cầu và ổ chảo của khung chậu. Đây là hệ thống khớp sâu của cơ thể nên khi nó bị tổn thương ta rất khó nhận biết. Ngoài ra, khớp háng bị tổn thương cũng dễ nhầm lẫn với những tổn thương ở vùng thắt lưng và xương chậu.

Khớp háng giúp làm trụ đỡ cho phần trên của cơ thể cùng khớp đùi và khớp gối nên là khớp phải gánh chịu sức nặng của cơ thể cùng với phần lực tác động khi đi đứng, chạy nhảy. Sức nặng này sẽ càng gia tăng khi di chuyển. Theo thời gian, sụn khớp và xương dưới sụn bị bào mòn làm thay đổi cấu trúc ban đầu của khớp háng và dẫn đến tình trạng thoái hóa.

Cũng như các khớp khác, thoái hóa khớp háng chính là sụn khớp bị bào mòn dẫn đến các cơn đau, sưng và viêm. Những cơn đau sẽ kéo dài và đau tăng lên khi vận động nhiều hoặc thay đổi tư thế, cấu trúc khớp dần biến đổi và khi bệnh tiến triển nặng còn có thể gây tàn phế gây ảnh hưởng tới cuộc sống của người bệnh.

Thoái hóa khớp háng gặp khá nhiều ở người cao tuổi, bệnh được phân loại như sau:

Thoái hóa khớp háng nguyên phát: thường gặp ở người trên 60 tuổi và chiếm tới 50% các trường hợp người bệnh gặp phải.

Thoái hóa khớp háng thứ phát chia nhỏ ra như sau:

• Thoái hóa khớp háng sau chấn thương (gãy cổ xương đùi,vỡ cổ ối, trật khớp háng…).
• Thoái hóa khớp háng sau biến dạng (gặp phải coxa plana hoặc sau khi bị hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi).
• Tình trạng thoái hóa khớp háng trên nền dị dạng cũ (trật khớp háng, thiểu sàn khớp háng…).

Người bệnh bị thoái hóa khớp háng thường cảm nhận được những thay đổi và cơn đau ở phần háng. Các tổn thương phổ biến ở khớp háng có thể bao gồm:

• Sụn khớp bị mòn hoặc hư hỏng không được trơn tru nữa nên dẫn đến ma sát giữa các đầu xương và gây đau ở khớp háng.
• Xuất hiện thêm những gai xương nhỏ để bù đắp vào phần sụn bị tổn thương dẫn đến ma sát nhiều hơn và cũng có thể gây đau.
• Tổn thương bên dưới sụn, có thể dẫn đến viêm và gây đau khớp háng.
• Viêm bao hoạt dịch là tình trạng lớp lót bao quanh khớp háng bị viêm và có thể trở nên dày hơn và dẫn đến các cơn đau.

Nguyên nhân gây bệnh thoái hóa khớp háng

Thoái hóa khớp háng có thể do một số nguyên nhân như: tuổi tác, bệnh lý, do tổn thương xương khớp, chế độ ăn uống thiếu chất, thừa cân béo phì, biến chứng của bệnh khác như đái tháo đường, gút….

Thoái hóa khớp háng thường được phân làm 2 dạng là nguyên phát và thứ phát, mỗi dạng lại có những nguyên nhân gây bệnh khác nhau. Cụ thể như sau:

+ Nguyên nhân gây bệnh thoái hóa khớp háng nguyên phát

Thoái hóa khớp háng nguyên phát thường gặp nhất, chiếm tới hơn 50% các trường hợp và thường gặp ở người trên 60 tuổi. Nguyên nhân do tuổi tác ngày càng cao quá trình lão hóa tự nhiên diễn ra khiến cho khớp háng dần dần bị thoái hóa.

Theo thống kê, trên 50% người bị thoái hóa khớp háng là người cao tuổi. Vì ở đối tượng này, quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể khiến cho sụn khớp bị bào mòn, màng hoạt dịch không sản xuất đủ lượng chất lỏng để bôi trơn sụn. Điều này khiến việc đi lại, di chuyển trở nên khó khăn và tăng nguy cơ bị thoái hóa khớp háng.

+ Nguyên nhân gây bệnh thoái hóa khớp háng thứ phát

Hầu hết các trường hợp, tình trạng thoái hóa khớp háng có thể liên quan đến các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ như sau:

• Chấn thương: Chấn thương ở háng, ở hông trong quá trình tập luyện, lao động, chơi thể thao, ngã khi leo cầu thang… dễ để lại di chứng như gẫy xương, viêm bao hoạt dịch. Nó sẽ làm cho quá trình thoái hóa khớp háng diễn ra nhanh hơn.
• Dị tật bẩm sinh: Một số người có thể là do di truyền hoặc phát triển các cấu tạo bất thường tại khớp háng hoặc các vùng lân cận như sai khớp bẩm sinh, lồi ổ cối, chân thấp chân cao… gây chèn ép, tạo áp lực lên khớp háng. Tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ dẫn đến các bệnh lý bao gồm viêm khớp hoặc thoái hóa khớp.
• Do tính chất công việc, nghề nghiệp: Các vận động viên chơi các môn thể thao như bóng đá hoặc những người nông dân, người làm vườn, công nhân công trình, người bưng bê thường xuyên phải chạy nhảy, đứng, vận động chân nhiều có thể tăng nguy cơ viêm khớp và thoái hóa khớp háng. Nếu như vận động sai tư thế sẽ làm cho khớp háng phải chịu sức ép lớn và dễ gây bệnh.
• Chế độ ăn uống không khoa học: Những người thường xuyên uống rượu bia, hút thuốc lá, chế độ ăn uống không khoa học… sẽ không cung cấp được đủ dưỡng chất cần thiết cho sụn khớp khỏe mạnh. Lâu dần, nó bị suy yếu, dễ lão hóa và gây bệnh.
• Do bệnh lý: Những người đã từng bị các bệnh về khớp háng như viêm khớp, viêm do thấp khớp, viêm khớp do lao, viêm cột sống dính khớp… Hoặc bị biến chứng các bệnh khác như đái tháo đường, bệnh huyết sắc tố… sẽ có nguy cơ bị thoái hóa khớp háng cao hơn những người bình thường.
• Do hoại tử chỏm xương đùi: Nếu tình trạng này không được điều trị dứt điểm, khi bước sang tuổi trung niên chúng thường dẫn đến thoái hóa khớp háng.
• Ngoài những nguyên nhân trên thì béo phì, thời tiết thay đổi, giới tính… cũng là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh cho bệnh nhân.

Bệnh thoái hóa khớp háng do nhiều nguyên nhân gây ra. Vì vậy, xác định đúng nguyên nhân gây bệnh là điều vô cùng quan trọng giúp việc điều trị trở nên dễ dàng, hiệu quả và tránh được 80% các biến chứng nguy hiểm do bệnh gây ra.

Triệu chứng thoái hóa khớp háng

Khớp háng là khớp có vị trí quan trọng và thường xuyên phải gánh chịu sức nặng từ cơ thể và hoạt động chạy nhảy nên rất dễ bị thoái hóa. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ khiến bệnh tiến triển xấu gây ra những hệ lụy với sức khỏe và thậm chí là tàn phế. Sau đây là những biểu hiện của thoái hóa khớp háng bạn cần nắm rõ:

Triệu chứng lâm sàng

1. Đau ở hông, háng

Thoái hóa khớp háng thường gây ra những cơn đau nhức ở vùng bẹn sau đó lan xuống đùi và đi sâu vào đùi trong, người bệnh sẽ gặp khó khăn hơn khi vận động và đứng lâu. Cơn đau sẽ trở lên nghiêm trọng hơn khi:

• Thay đổi tư thế ngồi
• Thực hiện các hoạt động như đứng, đi bộ hoặc chạy bộ, lên xuống xe, leo cầu thang, cúi người đi giày...

Ở giai đoạn đầu, các cơn đau ngẫu nhiên và chỉ cần nghỉ ngơi sẽ giảm đau. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển sang giai đoạn mãn tính các triệu chứng thường trở nên xấu đi theo thời gian và xuất hiện thường xuyên hơn, cơn đau có thể đến bất cứ nào và tần suất có thể dày đặc và dữ dội hơn. Cơn đau có thể gây cản trở các hoạt động hàng ngày, tăng độ căng cứng vào vào ban đêm và gây ảnh hưởng đến giấc ngủ, kể cả nghỉ ngơi cũng không thể giảm được cơn đau.

2. Cứng khớp

Tình trạng cứng khớp thường xuất hiện vào buổi sáng sớm vừa ngủ dậy hoặc sau khi ngồi trong một thời gian dài khớp háng không được vận động. Lúc này khớp háng cứng khiến người bệnh không thể nào dạng chân hoặc bước xuống giường luôn được mà cần phải xoa bóp, vận động nhẹ nhàng khớp gối để giảm bớt tình trạng cứng khớp. Đặc biệt là khi thời tiết thay đổi nhất là khi trời lạnh hoặc ẩm thấp các triệu chứng cứng khớp sẽ xuất hiện liên tục và khiến người bệnh rất mệt mỏi. Cứng khớp có thể làm mất hoặc ảnh hưởng đến phạm vi chuyển động của người bệnh.

3. Teo cơ vùng đùi

Thoái hóa khớp háng ở mức độ nặng sẽ khiến cho người bệnh bị teo cơ vùng đùi, lâu dần phần xương đùi bị phá hủy. Nếu không có biện pháp điều trị kịp thời người bệnh sẽ hoàn toàn mất khả năng vận động.

4. Giảm phạm vi chuyển động

Bình thường, khớp háng có khả năng di chuyển và hoạt động rộng. Nhưng khi khớp háng bị thoái hóa có thể dẫn đến việc khó khăn khi duỗi chân về phía trước hoặc hướng mũi chân vào bên trong. Bên cạnh đó, việc xoay hông hoặc xoay người ra phía sau cũng có thể bị ảnh hưởng hoặc không thể thực hiện được.

Triệu chứng khi bác sĩ khám

Khi bác sĩ khám sẽ thấy một số đặc điểm ở người thoái hóa khớp háng:

• Người bệnh tư thế bất thường, chân hơi bị co gấp.
• Phần mông và cơ ở đùi bị teo nhỏ khi ở giai đoạn nặng.
• Chân của người bệnh không thể duỗi thẳng khi nằm ngửa.
• Chiều dài của chân bên bị tổn thương sẽ ngắn hơn so với chân còn lại.
• Dùng tay ấn vào vùng bẹn hoặc những phần mềm có cảm giác đau nhiều ở phía trên của mông để xác định được điểm đau chính xác.

Các triệu chứng của bệnh thoái hóa khớp háng có thể phát triển từ từ theo từng tháng hoặc từng năm. Ở giai đoạn nhẹ các triệu chứng có thể được cải thiện khi nghỉ ngơi. Khi bệnh được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh, giúp giảm các triệu chứng và giúp người bệnh trở lại cuộc sống bình thường. Nhưng nếu phát hiện và điều trị bệnh muộn hoặc điều trị không đúng cách có thể gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh. Khi đó tình trạng đau nhức, tình trạng cứng khớp ngày càng tăng ngay cả khi người bệnh không vận động gì. Người bệnh không thể thực hiện được các động tác như xoay người, gập người hoặc dạng háng, vùng cơ bên thoái hóa khớp bị teo nhỏ hẳn và nguy hiểm nhất có thể dẫn đến bại liệt.

Chẩn đoán bệnh thoái hóa khớp háng

Khi các cơn đau ở háng lan tỏa ra đùi, mông và các khu vực lân cận khác, bao gồm xương chậu thì việc chẩn đoán bệnh sẽ gặp một số khó khăn nhất định. Bệnh cũng thường bị chẩn đoán nhầm thành viêm khớp háng, viêm gân, chấn thương cơ hoặc loãng xương.

Để chẩn đoán chính xác được bệnh, trước tiên bác sĩ sẽ tìm hiểu các triệu chứng lâm sàng của người bệnh. Lúc này, bác sĩ cần người bệnh mô tả chính xác các triệu chứng mà mình đang gặp phải, lối sống, công việc mình đang làm. Sau đó, bác sĩ có thể kiểm tra chuyển động hông và các dấu hiệu thực thể như viêm, sưng hoặc đỏ da.

Bên cạnh đó, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm y tế để đảm bảo tính chính xác của chẩn đoán. Các xét nghiệm cụ thể bao gồm:

• X-quang: Xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ nhận thấy dấu hiệu viêm hoặc tổn thương cấu trúc ở khớp háng.
• Chụp cộng hưởng từ MRI: Xét nghiệm này có thể cung cấp hình ảnh các mô mềm ở hông. MRI thường được chỉ định khi X-quang không thể đưa ra kết luận chính xác.
• Siêu âm: Có thể đánh giá các cấu trúc mô mềm bao quanh khớp háng và kiểm tra sự thay đổi ở các cấu trúc nhằm mục đích xác định nguyên nhân gây đau.

Các phương pháp điều trị thoái hóa khớp háng

Hiện tại không có bất kỳ biện pháp điều trị nào có thể trị dứt điểm được tình trạng thoái hóa khớp. Tuy nhiên, có rất nhiều biện pháp có thể cải thiện các triệu chứng, giảm đau và có khả năng làm chậm quá trình thoái hóa. Các phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tình trạng sức khỏe của từng người bệnh.

Các phương pháp được áp dụng để điều trị bệnh thoái hóa khớp háng bao gồm:

1. Biện pháp khắc phụ tại nhà

Các phương pháp cải thiện tại nhà được chỉ định cho các trường hợp nhẹ và kết hợp với các phương pháp y khoa để tăng hiệu quả điều trị bệnh. Lời khuyên cho người bệnh thoái hóa khớp háng bao gồm:

• Vận động thường xuyên: Các hoạt động thể chất, tập thể dục nhẹ nhàng thường xuyên có thể giúp giảm đau và tăng cường chức năng cho sụn khớp. Ngoài ra, việc luyện tập thể dục thường xuyên còn giúp tăng sức đề kháng cho cơ thể, xây dựng một lối sống lành mạnh và giảm nguy cơ các bệnh lý mãn tính khác. Các bài tập thể dục thể thao nhẹ nhàng tốt cho xương khớp như đi bộ, tập yoga, bơi lội giúp xương khớp linh hoạt.
• Tránh lao động nặng nhọc, làm việc quá sức, hạn chế thay đổi tư thế đột ngột, làm việc sai tư thế.
• Giảm cân nếu béo phì: Giảm cân có thể làm giảm áp lực lên khớp háng, hỗ trợ giảm đau và làm chậm quá trình thoái hóa khớp. Tuy nhiên, người bệnh không nên giảm cân quá mức có thể gây viêm toàn thân và khiến cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn vì vậy người bệnh cần duy trì mức cân nặng hợp lý giúp người bệnh khỏe mạnh hơn.
• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý: Bổ sung các loại thực phẩm giàu Canxi, vitamin D, Omega 3 để tăng cường dưỡng chất cho sụn khớp, chống viêm. Hạn chế sử dụng rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích để ngăn ngừa tình trạng xốp xương, loãng xương, hoại tử chỏm xương đùi…

2. Điều trị nội khoa

+ Điều trị bằng thuốc tây:

Các loại thuốc được chỉ định điều trị thoái hóa khớp háng thường bao gồm thuốc giảm đau và thuốc điều trị viêm khớp. Các loại thuốc phổ biến bao gồm:

• Các loại thuốc giảm đau: Paracetamol, Co-codamol… có tác dụng giảm cơn đau do bệnh thoái hóa khớp gây ra.
• Thuốc giãn cơ: Myonal, Mydocalm…hỗ trợ chữa trị tình trạng co rút, co cứng cơ bắp.
• Thuốc kháng viêm: Aspirin, Ibuprofen, .. giúp hạn chế tình trạng sưng viêm và ngăn chặn được tình trạng viêm nhiễm lan ra các khu vực lân cận.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc kéo dài có thể gây những biến chứng ảnh hưởng đến các cơ quan khác của cơ thể như gan, dạ dày... và tình trạng nhờn thuốc. Vì vậy, bạn cần tuân thủ theo sự chỉ dẫn của bác sĩ để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.

+ Các bài tập hỗ trợ điều trị thoái hóa khớp háng

• Bài tập kéo gối: Người bệnh nằm ngửa, hai đầu gối co lại. Sau đó, dùng tay kéo đầu gối áp sát vào ngực và giữ tư thế trên 10s, tập luyện hàng ngày để thấy được hiệu quả mà nó mang lại.

• Bài tập rắn hổ mang: Lòng bàn tay của bạn đặt úp xuống để ở ngang vai hoặc ngực. Tiếp đó đẩy tay để nâng ngực lên khỏi sàn cho đến khi bạn cảm thấy căng ở lưng dưới và hông thì giữ vị trí này trong 10 giây. Rồi lặp lại khoảng 3-5 lần.

• Bài tập nâng cao chân: Người bệnh đứng thẳng, 2 tay để thả lỏng. Đầu tiên co 1 chân lên sau đó lấy tay kéo đầu gối sát vào ngực rồi giữ trong 5 giây sau đó làm với bên còn lại. Thực hiện lặp lại 3-5 lần để thấy được hiệu quả

+ Vật lý trị liệu:

Những bài tập vật lý trị liệu thường giúp tăng cường lưu thông máu, tăng sự vận động của các khớp. Đồng thời nó còn làm cho các cơ bắp xung quanh hông được tăng lên, có thể hỗ trợ cải thiện các cơn đau và phục hồi chức năng khớp háng.

Tuy nhiên, các bài tập này cần có sự hướng dẫn của các bác sĩ có chuyên môn. Điều này sẽ đảm bảo các bài tập mang đến tác dụng tốt, cũng có thể đảm bảo an toàn được cho bệnh nhân. Vì vậy, bạn cần trao đổi kỹ lưỡng với nhà vật lý trị liệu để được hướng dẫn và xây dựng chế độ luyện tập phù hợp. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, nhà vật lý trị liệu sẽ đưa cho bạn kế hoạch luyện tập cụ thể. Các bài tập vật lý trị liệu cho người bệnh thoái hóa khớp háng giúp:

• Kéo căng các cơ quan háng và hông.
• Hỗ trợ cải thiện dáng đi và cân bằng cơ thể.
• Cải thiện các triệu chứng của bệnh thoái hóa khớp và giảm áp lực lên khớp háng.

3. Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật là phương pháp điều trị ngoại khoa sẽ được chỉ định khi các biện pháp nội khoa không mang lại hiệu quả hoặc khả năng vận động của người bệnh thoái hóa khớp háng bị suy giảm nghiêm trọng. Cũng giống như điều trị nội khoa, điều trị thoái hóa khớp háng bằng phẫu thuật cũng nhằm vào mục đích giảm đau, cải thiện chức năng vận động của khớp. Các biện pháp phẫu thuật phổ biến thường bao gồm:

+ Nội soi cắt bỏ xương: Phương pháp này nhằm hạn chế tình trạng hình thành gai xương hoặc biến dạng khớp. Điều này giúp bệnh nhân có thể hoạt động trở lại bình thường.

+ Thay một phần khớp háng: Đây là kỹ thuật được chỉ định khi khớp háng chỉ bị hư một phần và phần sụn đã bị hao mòn. Trong phẫu thuật này, bác sĩ sẽ loại bỏ khớp bị tổn thương và thay thế bằng khớp nhân tạo. Sau phẫu thuật bệnh nhân cần 6 tuần đến 3 tháng để có thể đi lại bình thường.

+ Thay toàn bộ khớp háng: Phương pháp này thường được sử dụng trong trường hợp người bệnh bị thoái hóa khớp háng rất nặng, bệnh nhân đau nhiều và hay gặp ở những người trên 60 tuổi.

Biện pháp phẫu thuật có thể giúp người bệnh lấy lại được khả năng vận động của các khớp, đẩy lùi các triệu chứng đau nhức, ê buốt của bệnh. Tuy nhiên, biện pháp này tiềm ẩn những rủi ro về nhiễm trùng hoặc tổn thương thần kinh. Vì vậy, bạn cần cân nhắc kỹ lưỡng khi lựa chọn phương pháp này.

Thoái hóa khớp háng là bệnh lý không có biện pháp điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, người bệnh có thể làm chậm quá trình diễn tiến của bệnh bằng nhiều cách khác nhau. Chính vì thế, ngay khi cơ thể bạn đã có những dấu hiệu của thoái hóa khớp háng bạn cần đến các cơ sở điều trị có uy tín để thăm khám khi đó các bác sĩ chẩn đoán bệnh và đưa ra phương hướng điều trị hiệu quả.